Trong thực hành của tôi, viêm quanh khớp vai là một trong những bệnh lý xương khớp phổ biến nhất, đặc biệt ở người ngoài 50 tuổi hoặc làm việc nặng. Bệnh tưởng chừng đơn giản, nhưng khi tiến triển lâu ngày, nó có thể khiến vai đông cứng, co rút, mất khả năng vận động. Nhiều bệnh nhân đến khám trong tình trạng không thể tự chải tóc hay giơ tay mặc áo. Vì vậy, hiểu rõ nguyên nhân và lựa chọn cách chữa viêm quanh khớp vai phù hợp là điều cực kỳ quan trọng để ngăn ngừa biến chứng và khôi phục chức năng vận động bình thường của khớp.

1. Hiểu đúng về viêm quanh khớp vai

Viêm quanh khớp vai (Periarthritis humeroscapularis) là tình trạng viêm xảy ra ở các phần mềm quanh khớp vai như gân, bao khớp, túi thanh dịch hay dây chằng, chứ không phải ở sụn hoặc đầu xương như nhiều người lầm tưởng. Bệnh có thể xuất hiện sau chấn thương, do thoái hóa, vận động quá sức hoặc rối loạn chuyển hóa canxi.

Trong Y học hiện đại, bệnh được chia thành bốn thể lâm sàng: thể đơn thuần, thể đau vai cấp, thể giả liệt khớp vai và thể đông cứng khớp vai. Mỗi thể có biểu hiện khác nhau: từ đau âm ỉ, đau lan lên cổ – xuống tay, cho đến cứng khớp hoàn toàn. Đặc biệt, thể đông cứng thường kéo dài từ vài tháng đến hơn một năm, gây nhiều trở ngại trong sinh hoạt hàng ngày.

Theo Đông y, viêm quanh khớp vai thuộc phạm trù “kiên tý”, do phong – hàn – thấp xâm nhập vào kinh lạc, làm khí huyết ứ trệ, gây đau nhức và hạn chế cử động. Ở người cao tuổi, căn nguyên còn do khí huyết hư suy, can thận yếu, khiến gân cốt không được nuôi dưỡng đầy đủ.

2. Nguyên nhân và yếu tố nguy cơ

Điều tôi thường gặp ở phòng khám là những bệnh nhân có đặc điểm khá tương đồng: tuổi trên 50, làm việc tay chân nặng, hoặc từng bị chấn thương vai. Sự thoái hóa theo thời gian khiến gân cơ yếu dần, dễ rách, viêm hoặc lắng đọng canxi. Bên cạnh đó, những người mắc tiểu đường, rối loạn chuyển hóa, hoặc từng phẫu thuật khớp vai cũng dễ bị viêm hơn.

Ngoài yếu tố cơ học, thói quen sinh hoạt sai tư thế, làm việc lâu trong môi trường lạnh hoặc ít vận động cũng góp phần gây bệnh. Theo kinh nghiệm Đông y, “tà khí” hàn thấp khi gặp cơ thể yếu sẽ dễ xâm nhập vùng vai, làm tắc nghẽn kinh mạch, dẫn đến đau và co cứng.

3. Cách chữa viêm quanh khớp vai theo Tây y

Y học hiện đại hướng đến mục tiêu giảm đau, giảm viêm và phục hồi vận động khớp. Tùy mức độ tổn thương, bác sĩ sẽ lựa chọn giữa điều trị nội khoa, vật lý trị liệu hoặc phẫu thuật.

Ở giai đoạn sớm, bệnh nhân thường được dùng thuốc giảm đau thông thường hoặc thuốc chống viêm không steroid (NSAIDs) để kiểm soát triệu chứng. Trong trường hợp đau nặng, có thể tiêm corticoid trực tiếp vào bao gân hoặc túi thanh dịch, giúp giảm viêm nhanh nhưng cần lưu ý liều lượng và tần suất để tránh teo gân hoặc hoại tử xương

Khi có lắng đọng canxi, bác sĩ có thể chỉ định nội soi lấy bỏ các tinh thể canxi hoặc tiêm huyết tương giàu tiểu cầu (PRP) để thúc đẩy tái tạo mô. Riêng trường hợp đứt gân hoàn toàn, phẫu thuật nối gân là giải pháp bắt buộc, nhất là với người trẻ còn nhu cầu vận động cao.

Vật lý trị liệu đóng vai trò rất quan trọng trong mọi giai đoạn. Liệu pháp nhiệt, sóng ngắn hoặc xoa bóp giúp tăng tuần hoàn máu, giảm co cứng. Các bài tập phục hồi như gập, dang, xoay và duỗi khớp vai nếu được thực hiện đúng kỹ thuật sẽ giúp khớp mềm dẻo trở lại. Tuy nhiên, tôi luôn khuyến cáo người bệnh phải tập có hướng dẫn, tránh cố sức vì dễ làm tổn thương thêm gân cơ.

4. Cách chữa viêm quanh khớp vai bằng Đông y

Theo quan điểm của tôi, chữa viêm quanh khớp vai bằng Đông y có lợi thế ở chỗ điều trị toàn diện, chú trọng khử tà, hoạt huyết và phục hồi chức năng gân cơ. Đông y xem đây là bệnh “tý chứng”, nên phép trị chủ yếu là khu phong, tán hàn, trừ thấp, hoạt huyết, thông lạc.

Một số bài thuốc kinh điển thường được dùng gồm:

Bài Ma hoàng quế chi thang gia giảm, giúp khu phong trừ thấp, làm ấm kinh lạc, giảm đau nhức các khớp. Thích hợp cho người bị viêm quanh khớp vai do lạnh hoặc thời tiết thay đổi.

Bài Quyên tý thang gia giảm thường dùng cho người bị đau vai do khí huyết ứ trệ. Thuốc giúp bổ khí huyết, hoạt lạc, giảm tê mỏi, tăng lưu thông tuần hoàn quanh vùng vai gáy.

Bài Tứ vật đào hồng gia vị lại phù hợp với người bị viêm mạn tính, lâu ngày, giúp hoạt huyết tiêu ứ, làm mềm khớp, giảm sưng đau

Viêm quanh khớp vai l

.

Trong thực tế điều trị, tôi thường kết hợp châm cứu và xoa bóp bấm huyệt tại các huyệt như Kiên tỉnh, Kiên ngung, Thiên tông, Toản trúc để thông khí huyết, giảm đau nhanh. Một số bệnh nhân đáp ứng rất tốt sau 5–7 buổi châm cứu liên tục, vai dần cử động dễ dàng hơn mà không cần dùng đến thuốc giảm đau mạnh.

5. Cách chăm sóc bệnh nhân viêm quanh khớp vai

Điều mà nhiều bệnh nhân hay bỏ qua là vai trò của chăm sóc tại nhà. Thực ra, quá trình hồi phục chỉ đạt kết quả bền vững khi người bệnh phối hợp tốt giữa điều trị và luyện tập.

Trong chế độ ăn uống, nên tăng cường thực phẩm giàu canxi, vitamin D và omega-3 như cá hồi, rau xanh, đậu nành, óc chó, giúp giảm viêm và tái tạo mô. Ngược lại, cần hạn chế thức ăn chiên rán, thịt đỏ, đồ ngọt và rượu bia vì chúng dễ kích thích phản ứng viêm và làm chậm quá trình phục hồi

Về vận động, hãy tập đều đặn 30–45 phút mỗi ngày với các động tác nhẹ nhàng, khởi động kỹ trước khi tập. Nếu đau tăng lên, hãy dừng lại và chườm nóng vùng vai. Giữ tinh thần thoải mái, ngủ đủ giấc cũng là yếu tố quan trọng giúp cơ thể tự phục hồi.

Nhiều bệnh nhân của tôi kết hợp thêm sản phẩm thảo dược hỗ trợ như Thảo Linh Tiên của Dược Bình Đông – có thành phần từ dây đau xương, đỗ trọng, ngưu tất, kê huyết đằng, cốt toái bổ,… giúp giảm đau nhức, tê mỏi khớp và phục hồi sức mạnh gân xương. Khi dùng đều đặn, sản phẩm này giúp giảm tái phát và tăng hiệu quả điều trị lâu dài.

6. Cách phòng ngừa viêm quanh khớp vai tái phát

Điều trị chỉ là một phần, phòng bệnh mới là nền tảng để duy trì khớp vai khỏe mạnh. Người từng bị viêm quanh khớp vai nên tránh mang vác vật nặng, tránh cử động đột ngột hoặc nằm nghiêng về một bên quá lâu. Khi tham gia thể thao, hãy khởi động kỹ và chọn động tác phù hợp với sức mình.

Mặt khác, nên duy trì thói quen tắm nước ấm, xoa bóp nhẹ vùng vai gáy hằng ngày để lưu thông khí huyết. Với người làm việc văn phòng, nên thay đổi tư thế sau mỗi 45 phút, kết hợp vận động khớp vai nhẹ để giảm ứ trệ tuần hoàn.

Kết luận

Cách chữa viêm quanh khớp vai hiệu quả không nằm ở việc chỉ dùng thuốc Đông hay Tây y, mà là sự kết hợp hợp lý giữa hai phương pháp cùng chế độ sinh hoạt khoa học. Đông y giúp điều hòa khí huyết và khôi phục sức mạnh gân cơ; Tây y hỗ trợ giảm đau và xử lý tổn thương cấp tính. Khi hai hướng điều trị được phối hợp đúng cách, người bệnh không chỉ thoát khỏi cơn đau mà còn lấy lại được sự linh hoạt tự nhiên của khớp vai.

Nếu bạn đang gặp tình trạng đau vai kéo dài, đừng cố chịu đựng. Hãy đến thăm khám sớm để được chẩn đoán chính xác và có lộ trình điều trị phù hợp. Bởi với khớp vai – một khớp quan trọng của cơ thể, việc “trị sớm, giữ bền” luôn là nguyên tắc vàng để bảo vệ sức khỏe xương khớp lâu dài.

Thông tin của Lương y Nguyễn Thị Thành Danh

Tác giả: Lương y Nguyễn Thị Thành Danh là một chuyên gia y học cổ truyền, đặc biệt trong lĩnh vực sức khỏe phụ nữ và phụ khoa, với hơn 30 năm kinh nghiệm. Bà hiện là cố vấn cho Dược Bình Đông. Bà có chuyên môn về các vấn đề kinh nguyệt và các vấn đề phụ khoa khác.

Nguồn: Dược Bình Đông – Kiến thức sức khỏe từ Đông y

(*) Bản quyền bài viết thuộc về Dược Bình Đông. Khi chia sẻ, cần trích dẫn nguồn đầy đủ: “Tác giả: Lương y Nguyễn Thị Thành Danh – Nguồn: Dược Bình Đông – Kiến thức sức khỏe từ Đông y”. Các bài viết trích nguồn không đầy đủ, ví dụ: “Theo Dược Bình Đông” hoặc tương tự, đều không được chấp nhận và phải gỡ bỏ.Nguồn Tham khảo: Vinmec, Nhà thuốc Long Châu, Tâm Anh Hospital