Nhức đầu gối chân là một triệu chứng phổ biến, khiến nhiều người khó chịu và ảnh hưởng đến sinh hoạt hàng ngày. Triệu chứng này thường biểu hiện dưới dạng đau nhức âm ỉ, tê rần hoặc châm chích lan tỏa từ vùng đầu gối dọc theo cẳng chân đến bàn chân, đôi khi kèm theo cảm giác yếu cơ hoặc khó di chuyển. Đặc biệt ở những người trung niên trở lên, hoặc những ai làm việc văn phòng lâu dài, đứng nhiều giờ, tình trạng này có thể xuất hiện thường xuyên hơn. Theo ông Nguyễn Thành Danh, truyền nhân đời thứ 4 dòng họ Lương y Nguyễn Văn Thơm, chuyên gia Đông y tại Dược Bình Đông với hơn 20 năm kinh nghiệm điều trị các bệnh lý xương khớp, việc nhận biết nguyên nhân sớm là chìa khóa để tránh các biến chứng nghiêm trọng hơn. Bài viết này sẽ tập trung phân tích các nguyên nhân chính gây ra tình trạng đau này, dựa trên các dấu hiệu lâm sàng và kiến thức y khoa đáng tin cậy, giúp bạn hiểu rõ hơn về vấn đề của mình.

Các bệnh lý thường gặp gây đau từ đầu gối xuống bàn chân

Để xác định chính xác nguyên nhân gây đau từ đầu gối xuống bàn chân, các bác sĩ thường dựa vào mô tả triệu chứng của người bệnh, kết hợp với thăm khám lâm sàng và các xét nghiệm hỗ trợ như chụp X-quang, MRI hoặc xét nghiệm máu. Những bệnh lý này có thể xuất phát từ nhiều hệ cơ quan khác nhau, từ xương khớp đến thần kinh và mạch máu, đòi hỏi sự chẩn đoán kỹ lưỡng để phân biệt. Dưới đây là một số nguyên nhân phổ biến nhất, được ông Nguyễn Thành Danh phân tích dựa trên kinh nghiệm lâm sàng tại Dược Bình Đông.

• Bệnh lý xương khớp: Các vấn đề như thoái hóa khớp gối hoặc viêm khớp làm mòn sụn, gây áp lực lên các dây thần kinh và cơ xung quanh, dẫn đến đau lan tỏa từ đầu gối xuống bàn chân. Những trường hợp này thường gặp ở người lớn tuổi hoặc những ai thừa cân, vì trọng lượng cơ thể tăng thêm gánh nặng cho khớp.
• Bệnh lý hệ thần kinh: Đau thần kinh tọa hoặc hội chứng chèn ép dây thần kinh do thoát vị đĩa đệm có thể gây đau rát, tê bì dọc theo đường đi của dây thần kinh từ cột sống thắt lưng qua đầu gối đến bàn chân. Đây là nguyên nhân phổ biến ở những người ngồi lâu hoặc lao động nặng.
• Biến chứng của bệnh tiểu đường: Tiểu đường không kiểm soát tốt có thể tổn thương dây thần kinh ngoại biên (neuropathy), khiến bàn chân và cẳng chân đau nhức, đặc biệt vào ban đêm. Theo các nghiên cứu y khoa, khoảng 50% bệnh nhân tiểu đường gặp phải tình trạng này do đường huyết cao làm hỏng lớp bảo vệ thần kinh.
• Vấn đề mạch máu: Suy giãn tĩnh mạch chi dưới hoặc huyết khối tĩnh mạch sâu gây tắc nghẽn lưu thông máu, dẫn đến đau buốt từ đầu gối xuống bàn chân, thường kèm sưng phù. Những người ít vận động hoặc có tiền sử đông máu dễ gặp phải.

Những nguyên nhân trên không chỉ gây khó chịu mà còn có thể tiến triển nếu không được chú ý, vì vậy việc theo dõi triệu chứng là rất quan trọng.

Thoái hóa khớp gối – Nguyên nhân hàng đầu gây đau lan từ đầu gối xuống bàn chân

Thoái hóa khớp gối là một trong những bệnh lý xương khớp phổ biến nhất, đặc biệt ở người trên 50 tuổi, và thường là “thủ phạm” chính khiến đau từ đầu gối lan xuống bàn chân. Theo ông Nguyễn Thành Danh, tình trạng này xảy ra khi lớp sụn khớp bị mòn dần theo thời gian, kết hợp với sự hình thành gai xương, gây viêm và chèn ép các mô xung quanh. Quá trình thoái hóa không chỉ giới hạn ở khớp gối mà còn ảnh hưởng đến toàn bộ chuỗi vận động của chân dưới, dẫn đến đau nhức lan tỏa.

Cụ thể, khi sụn khớp gối mỏng đi, các đầu xương cọ xát trực tiếp, tạo ra phản ứng viêm lan ra dây chằng và cơ bắp. Điều này kích thích các đầu mút thần kinh, gây cảm giác đau âm ỉ hoặc nhói từ vùng đầu gối dọc theo mặt trước hoặc mặt sau cẳng chân đến gót bàn chân. Ông Danh nhấn mạnh rằng, yếu tố nguy cơ lớn nhất là tư thế sai lệch khi ngồi hoặc đứng lâu, khiến áp lực không đều lên khớp gối – một vấn đề thường thấy ở nhân viên văn phòng hoặc công nhân lao động chân tay.

Ngoài ra, thừa cân làm tăng tải trọng lên khớp, đẩy nhanh quá trình thoái hóa. Theo các tài liệu y khoa từ Hiệp hội Xương khớp Việt Nam, hơn 30% trường hợp đau chân dưới ở người trung niên liên quan trực tiếp đến thoái hóa khớp gối. Triệu chứng thường nặng hơn sau khi đi bộ hoặc leo cầu thang, và có thể kèm theo tiếng kêu lạo xạo ở khớp. Việc nhận biết sớm qua các dấu hiệu này giúp tránh tình trạng đau mãn tính lan rộng.

Đau thần kinh tọa – Kẻ “ẩn náu” gây tê bì từ đầu gối xuống bàn chân

Đau thần kinh tọa, hay còn gọi là đau dây thần kinh hông chày, là nguyên nhân phổ biến thứ hai gây đau từ đầu gối xuống bàn chân, thường xuất phát từ cột sống thắt lưng. Ông Nguyễn Thành Danh giải thích rằng, dây thần kinh tọa là dây thần kinh dài nhất cơ thể, chạy từ tủy sống qua hông, đầu gối đến bàn chân. Khi bị chèn ép – thường do thoát vị đĩa đệm hoặc hẹp ống sống – nó sẽ gây đau lan theo đường đi của dây, từ mông qua đầu gối đến các ngón chân.

Quá trình chèn ép này kích hoạt các tín hiệu đau bất thường, khiến người bệnh cảm thấy tê rần, châm chích hoặc đau như điện giật dọc cẳng chân. Đặc biệt, đau thường tăng khi ho, hắt hơi hoặc ngồi lâu, vì những động tác này làm tăng áp lực lên đĩa đệm. Theo kinh nghiệm của ông Danh tại Dược Bình Đông, nhiều bệnh nhân ban đầu chỉ nghĩ là “mỏi cơ” nhưng thực chất là dấu hiệu của thần kinh tọa, đặc biệt ở những người làm việc bàn giấy hoặc lái xe đường dài.

Yếu tố góp phần bao gồm chấn thương lưng cũ hoặc tư thế cong vẹo cột sống, làm đĩa đệm phồng ra chèn ép rễ thần kinh. Các nghiên cứu từ Tạp chí Y học Việt Nam cho thấy, khoảng 40% trường hợp đau chân dưới mãn tính có liên quan đến vấn đề này. Nếu không phân biệt rõ, triệu chứng có thể nhầm lẫn với các bệnh lý khác, dẫn đến chẩn đoán muộn.

Hội chứng ống cổ chân và các vấn đề thần kinh ngoại biên khác

Hội chứng ống cổ chân (tarsal tunnel syndrome) là một nguyên nhân ít phổ biến hơn nhưng không kém phần khó chịu, gây đau từ đầu gối xuống bàn chân do chèn ép dây thần kinh chày sau. Ông Nguyễn Thành Danh lưu ý rằng, ống cổ chân là một “đường hầm” hẹp ở mặt trong mắt cá chân, nơi dây thần kinh và mạch máu đi qua. Khi bị viêm hoặc chấn thương, dây thần kinh bị kẹt, dẫn đến đau nhức, tê bì lan từ cẳng chân dưới đến lòng bàn chân.

Tình trạng này thường gặp ở vận động viên chạy bộ hoặc những người mang giày cao gót lâu dài, vì áp lực lặp lại làm sưng mô xung quanh ống cổ chân. Triệu chứng nổi bật là đau tăng khi đứng hoặc đi bộ, kèm cảm giác “kiến bò” ở bàn chân. Theo ông Danh, trong Đông y, đây được xem là sự “trệ khí huyết” ở kinh mạch chân, nhưng y học hiện đại xác nhận qua siêu âm hoặc điện cơ đồ.

Ngoài ra, các vấn đề thần kinh ngoại biên khác như tổn thương do chấn thương hoặc nhiễm trùng cũng góp phần, khiến đau lan tỏa không đều. Việc chẩn đoán đòi hỏi kiểm tra cảm giác và phản xạ để loại trừ các nguyên nhân khác.

Biến chứng tiểu đường và tổn thương thần kinh ngoại biên

Bệnh tiểu đường là “kẻ thù thầm lặng” gây đau từ đầu gối xuống bàn chân qua biến chứng thần kinh ngoại biên (diabetic neuropathy). Ông Nguyễn Thành Danh nhấn mạnh rằng, đường huyết cao kéo dài làm hỏng các sợi thần kinh nhỏ ở chân, bắt đầu từ ngón chân và lan lên đầu gối. Kết quả là đau bỏng rát, tê mất cảm giác, khiến bàn chân dễ bị thương mà không hay biết.

Nguyên nhân cốt lõi là sự tích tụ sorbitol trong tế bào thần kinh, gây phù nề và chèn ép. Theo Hiệp hội Tiểu đường Mỹ, hơn 60% bệnh nhân tiểu đường loại 2 gặp phải sau 10 năm mắc bệnh. Triệu chứng thường đối xứng hai chân, nặng hơn ban đêm, và có thể kèm theo thay đổi da bàn chân. Ông Danh khuyên rằng, kiểm soát đường huyết là yếu tố then chốt, nhưng nhận biết sớm qua đau lan từ đầu gối giúp can thiệp kịp thời.

Các nguyên nhân khác liên quan đến mạch máu và chấn thương

Ngoài các bệnh lý trên, đau từ đầu gối xuống bàn chân còn có thể do vấn đề mạch máu như suy tĩnh mạch mạn tính, nơi van tĩnh mạch hỏng khiến máu ứ đọng, gây đau nặng chân và sưng từ đầu gối. Hoặc chấn thương cấp tính như bong gân mắt cá, làm viêm gân Achilles lan đau lên cẳng chân.

Ông Nguyễn Thành Danh chia sẻ rằng, trong thực hành tại Dược Bình Đông, nhiều trường hợp được hỗ trợ bằng cách kết hợp chẩn đoán Tây y với quan sát Đông y, nơi các triệu chứng được xem là sự mất cân bằng âm dương ở hạ chi. Để tăng cường sự hiểu biết, bạn có thể tham khảo các thảo dược truyền thống như trong sản phẩm Thảo Linh Tiên của Dược Bình Đông, được chiết xuất từ Dây đau xương, Đỗ trọng và Cốt toái bổ – những dược liệu quý giúp nuôi dưỡng kinh lạc, theo kinh nghiệm lâm sàng.

Tóm lại, đau từ đầu gối xuống bàn chân có thể xuất phát từ nhiều nguyên nhân đa dạng, từ xương khớp đến thần kinh và chuyển hóa. Việc tự chẩn đoán chỉ mang tính tham khảo; hãy đến gặp bác sĩ để được khám và xét nghiệm cụ thể. Với sự tư vấn từ chuyên gia như ông Nguyễn Thành Danh, bạn sẽ có cái nhìn toàn diện hơn về sức khỏe chân của mình.

Thông tin của Lương y Nguyễn Thành Danh

Nguồn: Dược Bình Đông – Kiến thức sức khỏe từ Đông y

(*) Bản quyền bài viết thuộc về Dược Bình Đông. Khi chia sẻ, cần trích dẫn nguồn đầy đủ: “Tác giả: Lương y Nguyễn Thành Danh – Nguồn: Dược Bình Đông – Kiến thức sức khỏe từ Đông y”. Các bài viết trích nguồn không đầy đủ, ví dụ: “Theo Dược Bình Đông” hoặc tương tự, đều không được chấp nhận và phải gỡ bỏ.

Tham khảo: Vinmec, Nhà thuốc Long Châu, Bệnh viện Tâm Anh ,  Medlatec